Op 15 oktober 1940 werd, na een kort schijnproces, de toenmalige Catalaanse premier LIuís Companys geëxecuteerd. Op 15 oktober 2015 moest ook de huidige Catalaanse premier Mas zich voor de rechter verdedigen. Herhaalt de geschiedenis zich en wordt er na 75 jaar opnieuw een Catalaanse premier politiek onschadelijk gemaakt? Als Mas veroordeeld wordt, mag hij geen openbare functies meer bekleden.
Artur Mas heeft zich donderdag voor de rechter moeten verantwoorden wegens burgerlijke ongehoorzaamheid. Hij heeft het eind vorig jaar immers aangedurfd om, tegen de wil van Madrid in, een referendum te houden over de onafhankelijkheid van Catalonië.
De uitslag van de volksraadpleging van eind 2014 was duidelijk, de reactie van de centrale regering voorspelbaar. Omdat Madrid niet inging op de vraag naar meer fiscale autonomie, schreef Mas voor 27 september van dit jaar vervroegde verkiezingen uit.
Recordopkomst
De inzet van de verkiezingen was heel duidelijk en dat vertaalde zich in een recordopkomst. Nooit eerder trokken zoveel Catalanen naar de stembus. Het resultaat was precies wat de peilingen hadden voorspeld: de gelegenheidscoalitie Junts pel Sí en de kleinere linkse partij CUP verwierven samen een comfortabele zetelmeerderheid in het parlement. Maar in aantal stemmen hielden voor- en tegenstanders van onafhankelijkheid elkaar op 27 september min of meer in evenwicht. Het gevolg is een verdeelde regio.
Was dit echter een echt referendum voor onafhankelijkheid geweest, dan had de uitslag er wellicht wel anders uitgezien. In de PSC, het kartel Catalunya Sí que es Pot en in de christendemocratische Unio zijn er immers voldoende overtuigde separatisten te vinden om de balans bij een referendum ook in aantal stemmen naar het ja-kamp te laten overslaan. Dit is Madrid niet ontgaan. Het is één van de hoofdredenen waarom het centrale gezag zich met alle middelen tegen een referendum verzet en er zelfs niet voor terugdeinst om de Catalaanse minister-president Artur Mas te dagvaarden.
Schijnproces
De manier waarop de Spaanse regering met Barcelona omgaat, baart zorgen. Mas en een aantal medestanders worden nu naar de rechtbank geleid om een schijnproces te ondergaan. Dit doet denken aan de moord op LIuís Companys i Jover, die 75 jaar geleden in Frankrijk door de Gestapo werd gearresteerd en aan Franco werd uitgeleverd. Na een kort schijnproces werd Companys op 15 oktober 1940 in de slotgracht van het kasteel van Montjuïc in Barcelona geëxecuteerd.
Met de jongste verkiezingsuitslag heeft Catalonië in zekere zin al afscheid genomen van Spanje. Toch zal de discussie over de toekomst van Catalonië pas serieus kunnen aangevat worden na de Spaanse parlementsverkiezingen van eind dit jaar.
Hoewel het status quo dat Madrid verdedigt politiek en democratisch onhoudbaar is, zal de centrale overheid alle mogelijke institutionele middelen blijven gebruiken om de Catalaanse regering te dwarsbomen, gaande van het verbieden van referenda, het inzetten van het Grondwettelijk Hof tot het intimideren van Catalaanse politici.
Executie
Het is nu aan de Junts pel Sí en CUP om te doen wat ze aan de kiezers hebben beloofd en dat is hun democratische meerderheid gebruiken om de República Catalana op de kaart te zetten. Staatsgrenzen zijn niet voor de eeuwigheid getrokken, en er is niets oneerbaars aan om een bestaande staat te willen vervangen door een andere staat of in een federale structuur te gieten. Maar als de coalitie haar verkiezingsbeloften zou inslikken, mogen ze electoraal een kruis maken over de nationale verkiezingen van december.
De angst voor een nieuwe politiek geïnspireerde executie van een democratisch verkozen president bekruipt me. Spanje, Madrid moet beseffen dat we dit niet kunnen tolereren. Ik hoop te kunnen rekenen op alle democratisch verkozen regeringen ter wereld om de Spanjaarden hier op hun verantwoordelijkheid te wijzen.
