“Alle alarmbellen gaan af. De begroting is een ramp, de sociaaleconomische en maatschappelijke uitdagingen stapelen zich op, de rechtsstaat sputtert. Noodzakelijke sociaal-economische hervormingen botsen op het al te rigide carcan van de Grondwet en de daaruit volgende arresten van het Grondwettelijk hof. Als we onze welvaart willen redden is een grondige hervorming van de Grondwet noodzakelijk”, zei Sander Loones op de persconferentie die de N-VA daarrond organiseerde.
Weg met de ‘standstill’
Momenteel staan grondwettelijke beperkingen het behoud van onze welvaart in de weg. Zo is er het befaamde ‘standstill’- principe in artikel 23 van de Grondwet dat cruciale sociaal-economische hervormingen afremt en de politieke bewegingsruimte beperkt. Federaal fractievoorzitter Peter De Roover: “Het beperken van werkloosheid in de tijd, of het verstrengen van de voorwaarden voor een inkomensvervangende tegemoetkoming: het zijn maar twee voorbeelden waar het Grondwettelijk Hof hervormingen onmogelijk maakt, terwijl er wel een democratische meerderheid voor is. In deze budgettair krappe tijden kunnen we het ons nochtans niet veroorloven om deze hervormingen niet uit te voeren. Daarom willen we artikel 23 herformuleren opdat de economische, sociale en culturele rechten niet langer als rechten maar als beginselen gelden.”
Opnieuw een schop in de grond
Niet enkel doorgedreven sociale hervormingen worden onmogelijk gemaakt door de Grondwet, dat is ook het geval voor het doorbreken van een reeks economische blokkeringen. Vlaams Parlementslid Karl Vanlouwe: “In Vlaanderen krijgen we nauwelijks nog een schop in de grond wegens de haast eindeloze beroepsmogelijkheden, of krijgen we ons onderwijs niet verder vooruit omdat het Grondwettelijk Hof de nieuwe eindtermen in strijd met de vrijheid van onderwijs vindt. Slechts twee voorbeelden van hoe de rigide interpretatie van de Grondwet een blok aan het been van onze verdere ontwikkeling is.”
Democratische autonomie herstellen
Daarnaast zien we dat de voorbije decennia te veel macht werd gedelegeerd naar internationale niveaus waar onvoldoende democratische tegenmacht is. Internationale verdragen waar zelfs in onze nationale en regionale parlementen amper of geen debat aan voorafgaat, dicteren steeds vaker onze rechtsorde. Sander Loones: “Dan denken we bijvoorbeeld aan het asielbeleid of de stikstofsaga. De kiezer verwacht terecht oplossingen van zijn verkozenen, maar die kan die niet leveren omdat hij is ingesnoerd in een internationaal carcan. Daarom willen wij de Grondwet wijzigen door daarin een bepaling op te nemen over de positie van het internationaal recht (niet-EU-recht) in de eigen rechtsorde. Op die manier herstellen we onze democratische autonomie.”
Volledige Grondwet openstellen
Ten slotte bevat het plan van de N-VA een heel luik over het volksberoep, politieke vernieuwing en confederalisme. Het is evident dat naast economische hervormingen er heel wat andere, minstens even belangrijke hervormingen nodig zijn. Daarom moet de volledige Grondwet opengesteld worden, zodat er een breed debat kan worden gehouden over de rol en inhoud ervan. “Want naast de fundamentele rechten en vrijheden, herbergt de Grondwet ook spelregels die van tel zijn op heel wat beleidsthema’s van onze samenleving. Daarmee is de huidige Grondwet verworden tot een al te blind keurslijf, vindt de N-VA.
“Zelfs vooraleer een parlement ingezworen is, of een regering aantreedt, wordt de beleidsruimte al op voorhand dermate grondig ingeperkt. Partijen beloven hervormingen maar hangen aan een grondwettelijke leiband die de operationalisering ervan onmogelijk maakt”, besluit Loones. Om onze welvaart verder uit te bouwen, onze democratie te versterken en te besparen op het politiek apparaat, heeft de Grondwet dus een update nodig.
