© Emy Elleboog
Toen de federale Vivaldi-coalitie werd gevormd, kwam cd&v er inhoudelijk bekaaid af. Het liet de eis over een meerderheid aan Vlaamse zijde vallen en in het paars-groene regeerakkoord is weinig oranje te bespeuren. De twee oranje stipjes - de abortuskwestie opschuiven en (stappen naar) de overheveling van de gezondheidszorg naar de deelstaten - vervaagden tot kleurloosheid.
Op het vlak van ministerportefeuilles greep cd&v wel succesrijk in de prijzenpot. De staatssecretaris voor Asiel en Migratie wordt traditioneel een ster in de populariteitspolls en Binnenlandse Zaken en Financiën zijn als topdepartementen voer voor politieke zwaargewichten.
Asiel en Migratie werd een complete nachtmerrie en Binnenlandse Zaken een departement van stilstand. Dat ligt niet altijd aan onwil van de betrokken excellenties, maar dikwijls aan de onmacht van de cd&v bij het overtuigen van de coalitiecollega’s. Financiën en de fiscale hervorming van minister Vincent Van Peteghem blijven over als reddingsboei. Hij bereidt zijn huiswerk keurig voor en probeert de hakken in het zand te zetten. Hij en zijn partij moeten toch iets op hun conto kunnen schrijven.
Fuik
De uitgangspunten ogen aantrekkelijk. In dit land van de hoogste belastingen is het lovenswaardig de aanslag - geen slecht gekozen term - op de beroepsinkomsten te verminderen. We vinden elkaar op dat punt volledig.
De minister van Financiën oordeelt in De Tijd terecht dat ook de hogere beroepsinkomens daarvan moeten kunnen genieten, want ook zij betalen te veel belastingen. De hogere helft levert zo’n 94 procent van de totale personenbelasting. Gekker moet het inderdaad niet worden, al vindt de linkerzijde van wel.
Maar Van Peteghem zit met zijn plannen in een door Vivaldi opgezette fuik. Door het gebrek aan hervormingen en het ruime uitdelen van geld combineert België de hoogste belastingaanslag met de hoogste tekorten. Het ene is erg, het andere ook, maar de combinatie is verstikkend.
Op veel budgettaire gevoeligheid konden we Vivaldi tot nu niet betrappen, maar onder de minimumlat ligt nog de absolute pijngrens, al was het maar omdat de EU op de loer ligt. Daar schurkt België tegenaan en dus moet Van Peteghems hervorming budgetneutraal zijn. Lees: elke euro belastingkorting wordt gekoppeld aan een euro belastingverhoging elders.
Maar de fiscus pakt ‘elders’ nu al stevig door en degenen die het fiscale zwaard toch weten te ontwijken zijn leper dan Van Peteghems plannen. ‘Als iedereen gaat zeggen dit kan niet en dat kan niet, dan wordt het nul euro lastenverlaging’, reageert de minister op de storm van protest. Hij verzwijgt dat wie door zijn plannen geraakt wordt niet alleen geen verlaging mag verwachten, maar wel een verhoging om de rekeningen te betalen.
Bedrijven
De belastingen op arbeid moeten naar beneden - België is op dat vlak wereldkampioen - en de grijpgrage overheid moet bescheidener worden. Korting beloven aan wie ‘extreem’ te hoog belast wordt op de kap van wie ‘gewoon’ te hoog belast wordt, oogst geen applaus. De hervorming legt 40 procent van de rekening bij de bedrijven. Mocht België voor hen een fiscaal paradijs zijn, dan was daar mogelijk nog iets voor te zeggen.
Bovendien is die budgetneutraliteit - als de verwachte inkomsten al kloppen - slechts een halve waarheid. De federale overheid wil in haar bevoegdheden compenseren, maar de deelstaten betalen een kwart van het gelag uit hun begroting.
Van Peteghem ontkent dat niet, maar als ik hem naar de omvang van die factuur vraag, blijft hij vaag. ‘Zodra er duidelijkheid is over de besliste maatregel...’, zo houdt de minister de boot af in de Kamercommissie Financiën. Hij beweert tot op de euro (835) te weten wat zijn hervorming per persoon oplevert, maar de impact op de deelstaten is nog onduidelijk? Kom nu. Van Peteghem kent het cijfer natuurlijk wel, maar weigert het mee te delen.
Matthias Diependaele, de Vlaamse minister van Begroting (N-VA), spreekt in het Vlaams Parlement over een impact van 700 miljoen euro tegen 2027, maar blijft voorzichtig, want het is ‘een raming op basis van de beperkte informatie die we nu hebben’.
Van Peteghem blijft namelijk ook op de vlakte na de uitdrukkelijke vraag van de deelstaatministers van Financiën. Ik durf te voorspellen, op basis van eigen rekenwerk, dat het voor Vlaanderen eerder 1 miljard euro wordt. Daarom houdt Van Peteghem de lippen op elkaar. De federale Vincent-factuur is vervelend voor Vlaanderen, maar een complete strop voor Wallonië en Brussel en dus een rode lijn voor de PS.
De grote beginselen van Van Peteghems plannen zijn correct, maar de uitwerking ondergraaft het noodzakelijke draagvlak. Diepe putten aan staatsschuld graven én belastingen verminderen is een onmogelijke combinatie. Vivaldi zal door het falen op de ene werf ook de andere braak moeten laten liggen.
