Zuhal Demir stelde grondwetspecialisten Stefan Sottiaux en Arvid Rochtus aan om een analyse te maken voor de verdere regionalisering van de justitiebevoegdheden. Zeker nadat bleek dat er in de huidige federale regering niets in huis kwam van institutionele hervormingen. Het eerste diepgaande academische onderzoek in zijn soort is er nu en wordt op 10 februari voorgesteld tijdens een studiedag.
Rechterlijke macht ontbreekt in Vlaamse democratie
“Zowel justitie als veiligheid in ons land zijn een frustratie van vele mensen, ook voor mezelf. Door de overbevolking in onze gevangenissen willen buurlanden gevangen niet meer overleveren, veroordeelden worden alsmaar vaker richting elektronisch toezicht geduwd, waardoor straffeloosheid een probleem blijft. We moeten vaak jaren wachten op een gerechtelijke uitspraak én afgelopen week zagen we zelfs dat Nederlandstalige slachtoffers op hét assisenproces van de eeuw tot tweederangsburgers werden gedegradeerd. En het opmerkelijke is: totaal los van het ideologisch debat maken de meeste Vlamingen die analyse”, zegt Demir.
“Er moet vooral een fundamenteel democratisch probleem aangepakt worden. Een gezonde democratische staat bestaat uit een wetgevende, uitvoerende en een rechterlijke macht. Die eerste twee pijlers staan er. De laatste ontbreekt binnen onze deelstaten. Als democrate heb ik het daar erg moeilijk mee”
Uitvoeren wat federaal beslist
De strafuitvoering, een stuk inspraak in het strafrechtelijk beleid, de oprichting van administratieve rechtscolleges, zelfs een stuk materiaal strafrecht (jeugddelinquentie): het zijn zaken die nu al gedeeltelijk zijn overgedragen of via impliciete bevoegdheden werden opgericht. Maar op dit moment moeten deelstaten uitvoeren wat federaal beslist wordt, waardoor de huidige bevoegdheid slechts een beheerkwestie wordt, deels gefinancierd met eigenlijk middelen, maar zonder beslissingsrecht.
Confederatie van justitie en veiligheid
“Als ik kijk naar de vergelijking met andere federale staten, en rekening houdende met de voordelen die beschreven staan, zoals heterogeniteit, homogeniteit, subsidiariteit, het democratiebeginsel enzovoort, dan denk ik dat we eigenlijk naar een confederatie moeten gaan van justitie en veiligheid. In die zin dat alle wetgevende, rechterlijke en uitvoerende bevoegdheden, alsook de bevoegdheden op politie, veiligheid en openbare orde moeten worden overgeheveld naar de deelstaten”, zegt Demir. “Zaken als terrorisme, grensoverschrijdende criminaliteit en staatsveiligheid zouden federaal kunnen blijven.”
Geen sprookje
“Deze studie toont alvast dat een hervorming van justitie geen sprookje is, maar een realiteit kan worden. Waar is iedereen toch zo bang voor wanneer Vlaanderen autonoom beleid zou kunnen uitstippelen. Waar komt die drang naar afhankelijkheid van een andere politieke realiteit toch vandaan? Politiek hoort veel dichter bij de mensen te staan. Wat we zelf doen, daar zijn we zelf verantwoordelijk voor en kunnen politici terecht voor afgerekend worden”, aldus Demir.
