© iStock
Het voorbije jaar (maart 2021) kwam het socialistische ziekenfonds De Voorzorg Limburg in opspraak omwille van vermoedelijke fraude. De betrokkenen worden er, onder andere, van verdacht om gebouwen die in het bezit zijn van vzw’s gelinkt aan De Voorzorg Limburg onder de prijs verkocht te hebben in ruil voor persoonlijke vergoedingen. Dat de ziekenfondsen publieke middelen beheren, maakt het net zo belangrijk dat de besteding van deze middelen voldoende transparant verloopt. Daarom dient N-VA-Kamerlid Valerie Van Peel een resolutie in voor het verrichten van een audit door het Rekenhof naar de patrimoniale vzw’s van ziekenfondsen. “Deze middelen moeten naar de zorg vloeien en niet naar de zakken van de ziekenfondsen, of nog erger, naar die van de bestuurders”, klinkt het. De resolutie wordt dinsdag een eerste keer besproken in de commissie Sociale Zaken.
Vastgoedmagnaten
De meeste ziekenfondsen beheren hun onroerende goederen niet zelf, maar besteden die uit aan zogenaamde patrimoniale vzw’s. Deze vzw’s zijn sterk gelinkt aan de mutualiteiten waaraan ze hun patrimonium verhuren. Het beheer van deze vzw’s is gewoonlijk in handen van dezelfde personen die ook het desbetreffende ziekenfonds beheren. Bovendien beheren deze vzw’s ook andere gebouwen zoals rusthuizen en apotheken, maar het is niet ongebruikelijk dat ze ook een aandeel hebben in de hotelsector of in verzekeringsmaatschappijen. Deze vzw’s vallen echter buiten de rechtstreekse controlebevoegdheid van de Controledienst voor de Ziekenfondsen (CDZ), en net daar knelt het schoentje. Deze praktijken leiden tot een weinig transparante verstrengeling tussen de ziekenfondsen en de landsbonden enerzijds, en private personen en organisaties, anderzijds. Op die manier kunnen ze dienen als vehikel voor het onrechtmatig doorsluizen van publieke middelen naar bevriende of private organisaties, of om zichzelf te verrijken. “Als de vermoedelijke fraude bij het socialistische ziekenfonds ons iets leert, is het wel dat er een gebrek is aan transparantie en dat zulke praktijken de deur wagenwijd openstellen voor misbruik”, stelt Van Peel.
Gebrek aan transparantie
De ziekenfondsen bepalen bovendien zelf welke bedrijfsrevisoren hun boekhouding en jaarrekeningen controleren. Veel informatie die de CDZ ontvangt, verkrijgt het via de rapportering van deze bedrijfsrevisoren. Het is een oud zeer dat de bevoegde controlediensten niet de juiste informatie krijgen om hun werk te doen. Daarnaast kan de vrije keuze van de bedrijfsrevisor met zich meebrengen dat de verzekeringsinstellingen bewust kiezen voor een bedrijfsrevisor die bevriend is met bestuursleden van de verzekeringsinstellingen. Een lezing van de jaarverslagen leert alvast dat er redenen zijn om aan te nemen dat dit ook effectief gebeurt. Twee bedrijfsrevisoren die door de CDZ erkend zijn, waren mede-eigenaars van het voormalige revisorenkantoor DC&Co, waarvan oud-PS-minister Michel Daerden de oprichter en eveneens mede-eigenaar was. De jaarrekening van 2020 van de socialistische landsbond en aan de aan hun gelieerde van de patrimoniale vzw geven aan dat uitgerekend deze twee bedrijfsrevisoren door de socialistische landsbond ingeschakeld werden om hun jaarrekening en boekhouding te controleren. “Dit wil natuurlijk niet zeggen dat er per se sprake is van belangenvermenging, maar het geeft wel aan dat de vrije keuze van de ziekenfondsen om de bedrijfsrevisoren zelf te kiezen ertoe leidt dat de ziekenfondsen opvallend vaak voor hun eigen vriendjes kiezen”, zegt Van Peel.
Audit
In 2017 gaf het Rekenhof reeds aan dat “de huidige rapportering van de ziekenfondsen onvoldoende transparant is om de toereikendheid van de financiering van de administratiekosten te beoordelen”. “Dat het Rekenhof niet eens kan vertellen waarvoor de verzekeringsinstellingen het miljard (onder de noemer: werkingskosten) dat hen jaarlijks door het RIZIV wordt toegekend aanwenden, is geen goed teken. Het wijst er alleszins op dat een eventuele onrechtmatige doorstroming van deze publieke gelden naar de patrimoniale vzw’s allicht ook onopgemerkt kan passeren.” Om toch eens een goed zicht te krijgen op deze onduidelijkheid legt federaal volksvertegenwoordiger Van Peel een resolutie neer in de Kamer. Daarin vraagt ze het Rekenhof om een audit uit te voeren naar het beheer van de roerende en onroerende goederen door de landsbonden, de ziekenfondsen en de maatschappijen voor onderlinge bijstand. In het bijzonder vraagt Van Peel om hierbij aandacht te besteden aan de mate waarin de overheid, en dan met name het RIZIV en de CDZ, alsook de landsbonden en de bedrijfsrevisoren in staat zijn om voornoemde misbruiken te identificeren en aan te pakken. Van Peel vraagt het Rekenhof hierbij ook om beleidsadviezen te formuleren over de manieren waarop het beheer en de controle van de verzekeringsinstellingen kan verbeterd worden met het oog op het vermijden van fraude en misbruik. “Als de paars-groene regering het écht meent met hun nieuwe politieke cultuur, schaart ze zich achter deze resolutie”, besluit Van Peel.
