Mag het een beetje meer zijn?

In dit communautair land waar elke beslissing talloze overlegcomités moet passeren, is elk vaccin dat we kunnen zetten een overwinning. De vaccinatiecampagne draait nu eindelijk op volle toeren. Dat zal ze ook blijven doen afhankelijk van het leverschema dat de producenten volgen en de goede wil van het leger aan zorgverstrekkers en vrijwilligers. Ik doe mijn hoedje af voor hen en voor de lokale besturen, die zich elke dag uit de naad werken om de centra op te zetten en te coördineren.

Hier en daar worden scheurtjes in het systeem ontdekt, voorrang voor vrienden of familie. Dit is jammer en de diepmenselijke reacties die erop volgden zijn dan ook heel begrijpelijk. De maatschappij dient zich bovendien af te vragen hoe we zullen omgaan met de verantwoordelijken voor de late en slome start waarmee de vaccinatiecampagne aanzette. In hoeverre zijn de predikanten van het rijk der vrijheid verantwoordelijk omdat ze er niet in slaagden waterdichte contracten af te sluiten met de sector? Hierdoor kreeg de bevolking met aanzienlijke vertraging de levensbelangrijke prik in de arm. Dat in een crisis waarin elke seconde en elke vaccinatie telt.

We lachen groen wanneer we kijken naar maatschappijen die al open zijn. Daar kan men weer knuffelen en noteert men amper nog doden ten gevolge van Covid-19. Ook hier schrijft men beloftes uit voor een festivalzomer, maar geen enkele arts in mijn omgeving durft op dit blind paard te wedden. ‘Onze toestand is nog te fragiel’, krijg ik dan te horen. En ook ik heb angst, maar we moeten durven werken aan een perspectief. De noodkreet van de studenten bij mij thuis blijft luid. Ze zitten alweer gebonden aan de computer, op weg naar de volgende examenperiode in corona. Stapsgewijs perspectief geven is de taak en de verantwoordelijkheid van de politiek.

Maar laten we even terugkeren naar de vaccinatiecampagne. De leveringen met vaccins aan onze centra voor volgende weken kunnen minder groot zijn. Aankomst van het Johnson&Johnsonvaccin, dat maar één prik vergt, hangt af van de bevindingen van de inspectie op de Amerikaanse productiesite. Ook mag men de invloed van het juridische geschil tussen Europa en AstraZeneca niet onderschatten.

Op Pfizer/BioNTech na, blinken de vaccinproducenten niet echt uit in stiptheid voor wat de productie en leveringen betreft. In de toekomst zou men de focus kunnen veranderen naar de leveringsketen in plaats van hoofdzakelijk te onderhandelen over de prijs. Men zou zich eerder moeten afvragen wat de noden van ons land (of bij uitbreiding van Europa) zijn om voldoende vaccins te verkrijgen voor elke burger. Wat heeft de overheid ervoor over om voldoende vaccins te kunnen voorzien voor elke burger?

Recent ontstond een wereldwijde discussie omtrent de patenten en het al dan niet opheffen ervan. De emotionele benadering van deze discussie is opvallend. Nochtans wordt van wereldleiders verwacht dat ze empathie tonen naar de bevolking, maar de ratio laten primeren bij het nemen van beslissingen.

Het valt niet te ontkennen dat de intellectueel eigendom de hoeksteen is waarop de farmaceutische sector is gebouwd. Deze sector is voor kennisregio Vlaanderen van groot belang, zeker als men rekent dat bijna 100 000 jobs rechtstreeks voortvloeien uit de farma-industrie.

Wat ik ontzettend mis in dit populistisch gevoerde debat is de grond van de zaak: uitvoerbaarheid. Een patent vrijgeven is het minimale begin van kennisdeling. Meer dan een embryonale en symbolische stap naar meer productie is het niet. Voor een echte opschaling van de productie is er een samenwerking noodzakelijk tussen de ontwikkelaar en de kandidaat-producent. Daarnaast spelen overheidsregulatoren zoals het European Medicines Agency (EMA) een belangrijke rol in de stapsgewijze opschaling. Zij evalueren de wetenschappelijke kwaliteit van het product en valideren de productieprocessen. De overheid kan, veel beter dan mee te gaan in symbolische beslissingen, optreden als katalysator voor samenwerking tussen verschillende producenten.

In de discussie over het verdienmodel en ‘wie wat verdient’ is het enkel fair om naast de winsten ook de kosten te vernoemen. Trial and error is één van de grote pijlers in wetenschappelijk onderzoek. Ook hier voert men het debat emotioneel en sloganesk. Uiteraard heeft de samenleving grote financiële inspanningen geleverd om de vaccins in een snel tempo te ontwikkelen. Maar laten we intellectueel eerlijk blijven en ook vermelden dat de vaccins gestoeld zijn op eerder onderzoek. Zo is het onderzoek naar de mRNA technologie al jaren geleden opgestart, lang voor er sprake was van Covid-19 of van prefinanciering door de overheid.

De grootste roepers over het verdienmodel werken met verschillende maatbekers (niettegenstaande dat er ook terechte kritieken te bespeuren zijn). Bij zuinig verdienen hoort nu eenmaal ook zuinig uitgeven. En het zijn nu net de Waalse linkse politici die moord en brand schreeuwen in de patentendiscussie. Dit bracht mij op het idee om de Waalse en Brusselse uitgaven in de vaccinatiecampagne eens onder de loep te nemen (dit is weliswaar vergeleken met het miljardenbudget van de Big Farma eerder beperkt). Consequentie wordt terecht verwacht van politici.

In een rapport van de Inspectie Financiën staan de cijfers per gevaccineerde zwart op wit. De vaccinatiecampagne is nog niet volbracht maar de tendensen manifesteren zich nu al. Voor de vaccinatie van bewoners van collectiviteiten wordt zo per Vlaamse patiënt maar liefst de helft van de kosten minder gebudgetteerd dan per Waalse patiënt. In de vaccinatiedorpen valt een verschil van meer dan 20% in uitgaven op.

Naargelang het model (of we nu naar volledige vaccinatie van de bevolking gaan of naar een groepsimmuniteit van meer dan 70% gevaccineerden) loopt het verschil in kostprijs per gevaccineerde op tot net geen 20 euro. De oprechte vraag die zich stelt is dan welk bedrag er door de federale overheid aan de entiteiten zal uitbetaald worden. Het Interfederaal Samenwerkingsakkoord voorziet dat de Federale Staat 80% van de kosten van de vaccinatiecampagne draagt.

Is hier een vaccinatietransfer in de maak? Creëert Vivaldi in de ploeg van 11 miljoen een A-kern en een B-kern waar het vaccin van de ene kern betaald wordt door de bijdragen, zuinigheid en efficiëntie van de andere? Opvolgen is de boodschap!