(c) Anne Deknock
Peter, het voorbije jaar heb je je vastgebeten in enkele belangrijke dossiers. Je naam is vooral op het ACW-Arco-Dexia-dossier blijven plakken. En daarover schrijf je nu een boek. Waarom?
Peter Dedecker: “Het is zeker niet mijn bedoeling voor de rest van mijn dagen vrijwel uitsluitend aan dit dossier gelinkt te blijven. Daarvoor heb ik de voorbije jaren te veel opbouwend werk gedaan in pakweg het telecomdossier, of in de commissie Economie. Dat gaat veel verder dan louter ‘kritiek geven’. Maar ik werd het voorbije jaar op tal van plaatsen in heel Vlaanderen gevraagd om te spreken over het ACW en Arco. Het houdt de mensen echt bezig. Logisch ook, want er zijn 800 000 gedupeerden. Ik probeerde die spreekbeurten beknopt te houden en mij te beperken tot de essentie. Maar vaak liep de presentatie, dankzij de vele vragen uit het publiek, meer dan twee uur uit. Er valt ook zo veel over te vertellen. Ik vond het dus nuttig en interessant om alles eens op een rijtje te zetten, om het verhaal te kaderen in historisch perspectief en te relateren aan de politiek van de voorbije jaren. En uiteraard wou ik uit de doeken doen hoe ik ertoe ben gekomen om het dossier uit te spitten, en wat mijn achtergrond en motieven zijn. Het is eigenlijk een bijzonder spannend verhaal over hoe er in dit land aan politiek en belangenvermenging wordt gedaan. Kortom: het boek probeert antwoorden te vinden op de vraag hoe dit allemaal mogelijk is geweest.”
Wat is jou het afgelopen jaar het meest bijgebleven?
Peter: “Er steekt niet bepaald één specifiek moment of voorval bovenuit. Maar wat me altijd zal bijblijven, is hoe de andere partijen met dit dossier omgingen. De ergernis als je hen in de coulissen zag in vergelijking met hun houding voor de camera’s, bijvoorbeeld, getuigde van het betere bochtenwerk. De druk moet soms groot zijn geweest. Het hele systeem stond te daveren. De kracht die daarvan uitgaat is onvoorstelbaar.”
Je bent ingenieur van opleiding: niet meteen een visitekaartje in de wereld van de ‘haute finance’. Maar misschien was dat wel nuttig om met een andere blik naar de zaken te kijken?
Peter: “Dat klopt. In een ingenieursopleiding leer je om over het muurtje te kijken, verder dan je eigen domein. Je leert verbanden leggen tussen verschillende ogenschijnlijk losstaande elementen die in samenhang bijzonder rare effecten kunnen hebben. Denk maar aan het typische ingenieursvoorbeeld van de Millenium brug in Londen. Volgens alle berekeningen was die veilig en stabiel, maar men moest haar amper twee dagen na de opening weer sluiten. Tijdens een loopwedstrijd bleek namelijk dat de inter actie tussen de vele lopers en de brug tot gevaarlijke trillingen leidde, waardoor de brug heftig begon te bewegen. Ik heb me wat moeten bijscholen, dat wel. Door ingewikkelde financiële structuren en producten te bestuderen, heb ik op korte termijn enorm veel opgestoken.”
Hoe ben je eigenlijk betrokken geraakt bij dit dossier?
Peter: “Alles begon natuurlijk met de val van Dexia Groep en mijn werk in de Dexia-commissie. Hoe was het zover kunnen komen dat deze grootbank twee keer moest worden gered? En waarom weigerden de traditionele partijen een grondig onderzoek naar wat er misliep? We hadden met z’n allen 4 miljard euro betaald om de bank te redden. En toen bekend raakte dat het ACW dankzij zijn winstbewijzen geld kon halen uit Belfius (vroeger Dexia Bank België en onderdeel van Dexia Groep), vielen een paar puzzelstukken op hun plaats. Hier is echt veel meer aan de hand, vermoedde ik. En dus ging ik op zoek naar informatie en sprak ik met een aantal betrokkenen, met journalisten en specialisten. Ik kreeg ook hulp van medestanders. Soms uit zeer onverwachte hoek.”
Je verhuisde van de achterbank naar het podium, en alle schijnwerpers waren op jou gericht. Hoe gaat een jong parlementslid dan om met de enorme druk die er op sommige momenten zeker moet zijn geweest?
Peter: “Dat was bij momenten inderdaad heftig, ja. Minuten voordat het ACW een persconferentie ging geven met een reactie op mijn onderzoek, belde onze woordvoerder met de boodschap dat ik enkele uren later in Terzake zou zitten. Dan breekt het angstzweet je wel uit. Maar gelukkig hebben we uitstekende mensen in de partij die me hebben bijgestaan. Maar eigenlijk draaide het voor mij altijd rond verontwaardiging. Verontwaardiging over hoe een ‘sociale’ organisatie zo met haar eigen mensen kon omgaan. Die verontwaardiging, voor velen een drijfveer in de politiek, zorgt dat je je op een oprechte manier door een kritisch interview heen kan slaan.”
Wat vind je van de houding van de ACW-top in dit dossier? En hoe kijk je naar het middenveld ?
Peter: “Het middenveld ligt me te nauw aan het hart om het over te laten aan de huidige ACW-top. Zij hebben niet alleen hun eigen bewegingsmensen, hun eigen vrijwilligers, financieel bedrogen. Zij hebben hen ook hun geloofwaardigheid ontnomen. Die mensen kwamen met ACV- en ACW-vlaggen op straat voor fiscale rechtvaardigheid en tegen belastingparadijzen. En tegelijkertijd zaten de toplui van diezelfde ACW-organisatie vrolijk deals te sluiten op diezelfde belastingparadijzen en namen ze het niet al te nauw met die fiscale rechtvaardigheid. Sterker nog, in mijn boek toon ik aan dat deze mensen absolute pioniers waren inzake fiscale constructies. Een onvoorstelbaar verhaal.
“Dit de grootste doofpotoperatie van de laatste decennia.”
Als je vervolgens te horen krijgt dat je beter stopt met kritiek geven op die praktijken ‘omdat je de vrijwilliger raakt’, dan wordt het pas echt te gek voor woorden. Dat is onvoorstelbaar. Gelukkig zijn er nog tal van andere middenveldorganisaties die het zoveel beter doen. Het draagvlak van pakweg Natuurpunt, waar ik zelf lid van ben, is enorm. Ook in de christelijke sfeer is een organisatie als Poverello ronduit een voorbeeld. Tijdens een recent bezoek was ik enorm onder de indruk van het engagement dat ik daar zag.”
Jij en de N-VA zeggen op te komen voor de kleine coöperanten maar stemden tegen de waarborgregeling. Hoe valt dat te rijmen?
Peter: “De Arco-coöperanten zijn slachtoffers van misleiding. Zij kochten een zogezegd ‘veilig spaarproduct’ dat in werkelijkheid een risicovol hefboomfonds bleek te zijn dat door de ACW-bonzen werd beheerd als een alles behalve goede huisvader. Wat mij betreft moeten die coöperanten hun geld terugkrijgen, in de eerste plaats van diegene die hen heeft bedrogen: de ACW-top. De huidige staatswaarborg is niet meer dan een mistgordijn om datzelfde ACW uit de wind te zetten. Arco heeft dat in een brief ook toegegeven: die waarborg moest er komen om het ACW te redden, en om te vermijden dat de toplui aansprakelijk zouden worden gesteld. Bovendien blijkt dat die waarborg een loze belofte was die ook juridisch niet kon worden waargemaakt. De Nationale Bank had al bedenkingen in haar advies en ook de Europese Commissie is bijzonder kritisch. Maar men moest de coöperanten nu eenmaal een luchtkasteel voorspiegelen ...”
Hoe staat het met de klacht die tegen jou is ingediend?
Peter: “Die klacht werd ingeleid op Goede Vrijdag vorig jaar. Dat klinkt misschien wat symbolisch, ook al wil ik geen messiaanse eigenschappen claimen (lacht). Op de inleidingszitting werd de procesagenda bepaald. Dat is eerst een lange papieren procedure, waarbij mijn advocaat en die van het ACW, meester Hans Rieder, argumenten en conclusies uitwisselen. Pas op 5 juni 2014 is de eerste pleitdatum geagendeerd. Wij hebben aangedrongen op een zo snel mogelijke procedure, met slechts één rechter in plaats van de drie waarop we als verdedigers recht hebben.”
Uit onthullingen in De Tijd begin februari bleek dat de top van het ACW wel degelijk fraude pleegde en aan een zware boete was ontsnapt door te dreigen met het inroepen van procedurefouten. Jij vroeg het ACW toen om de klacht in te trekken. Al enig antwoord gekregen?
Peter: “Ik vroeg dat niet. Ik zou het gewoon logisch hebben gevonden. Ik stelde dat zij een belastingaftrek claimden waar zij geen recht op hadden. Uit die berichtgeving van De Tijd bleek dat het ACW via een mailtje aan de fiscus ‘spontaan’ afstand deed van die belastingaftrek kort na mijn bekendmakingen. Dan vraag ik me af waarvan ze me nog willen beschuldigen op dat proces. Soit, ze hebben die klacht niet ingetrokken. Ik ben dus benieuwd naar wat ze zullen zeggen.”
Ondanks alles draaien veel van de topfiguren waarover je in het boek spreekt nog steeds mee. ACW-voorzitter Patrick Develtere werd beloond met een mooie promotie. Francine Swiggers, de topvrouw van Arco, mag haar eigen vereffening regelen. En Jean-Paul Servais wordt gewoon opnieuw benoemd aan het hoofd van de FSMA, de autoriteit die op de banken moet toezien. Maakt jou dat nog kwaad? Of treedt er stilaan berusting op?
Peter: “Berusting is een gevaar waar we nooit mogen intrappen. Eens we aanvaarden dat alles kan in dit land, is het helemaal om zeep. Daartegen moeten we blijven vechten. Dat is mijn drijfveer als geëngageerd politicus. Die cultuur van berusting wil ik doorbreken. We mogen het niet langer aanvaarden. Dát wil ik veranderen.”
Heb je het gevoel dat we alles weten wat we moeten weten? Heeft het parlement zijn werk kunnen doen?
Peter: “Zeker niet. De meerderheidspartijen houden een echte onderzoekscommissie nog steeds angstvallig tegen. We hebben nog altijd de documenten van de toezichthouder niet mogen inkijken. Ook de bijlagen van het contract tussen ACW en Belfius, en het historische contract tussen ACW en Dexia hebben we nog steeds niet mogen inkijken. De meerderheid wil dat potje absoluut gedekt houden. Naar mijn mening is dit de grootste doofpotoperatie van de laatste decennia. En dat terwijl we intussen nog steeds voor miljarden euro’s borg staan.”
Op een bepaald punt werd het erg warm. Enkele figuren die zich openlijk uitspraken over ACW-Arco-Dexia vertelden dat ze werden bedreigd, of dat ‘de druk om te zwijgen steeds groter’ werd. Heb jij dat ook ondervonden?
Peter: “Ik heb geen regelrechte directe bedreiging ervaren. Dat zou overigens averechts werken, want de publieke opinie zou daar ook het hare van denken. Maar het proces dat tegen mij is aangespannen komt eigenlijk neer op pure intimidatie. Parlementsleden die hun werk willen doen in het belang van de belastingbetaler, krijgen zo het signaal dat ze best twee keer nadenken voor ze iets naar buiten brengen.”
25 mei nadert. Denk je dat we de komende jaren nog nieuws gaan krijgen in dit dossier?
Peter: “De vereffening van Arco is nog altijd aan de gang en zal nog een tijdje aanslepen. Het strafonderzoek van het parket naar het ACW loopt eveneens nog. Daarover lazen we onlangs nog dat het parket zich ook vastbijt in het dossier. Ik heb steeds gesteld dat de constructie van de winstbewijzen onrechtmatig was omdat het ACW op die manier winsten naar zichzelf kon afleiden in plaats van naar de coöperanten. Dat gaat om meer dan 120 miljoen euro door de jaren heen, en nog eens 115 miljoen euro bij de afkoop van de winstbewijzen door Belfius. Als het parket en de rechtbank mij volgen in de redenering dat die miljoenen, plus een schadevergoeding, bij de Arco-coöperanten hadden moeten terechtkomen, zou dat goed nieuws zijn voor de coöperanten. Ook de waarborgregeling staat nog altijd ter discussie bij de Raad van State en de Europese Commissie. Meer nog: ik heb onlangs - en helaas was mijn boek toen al af - kunnen onthullen dat het minister Geens is gelukt om de beslissing van de Europese Commissie uit te stellen tot na de verkiezingen. De cooperanten worden dus nog tot na de verkiezingen bewust aan het lijntje gehouden. En helaas zal ook Dexia ons nog heel lang achtervolgen ... Didier Reynders (MR) wist in zijn recent verschenen boek al dat Dexia wellicht binnenkort opnieuw geld nodig heeft. Kwestie van af te sluiten met goede vooruitzichten, zeker ...? Ik laat dit dossier alleszins niet los.”
