© Emy Elleboog
Vlaanderen had al niet bepaald een goed palmares inzake mentaal welbevinden en het moet niet herhaald dat de afgelopen jaren pittig waren. Tijdens de coronapandemie moesten we op den duur onze jeugd beschermen tegen de impact van de lockdowns, meer dan tegen de ziekte zelf. Ze krijgen een oorlog om de oren geslagen die de halve wereld bezig houdt en zich afspeelt aan de drempel van de Europese Unie en die een onzekere toekomst in zich draagt. Om nog maar te zwijgen van de hypotheek op diezelfde toekomst door een dreigende recessie.
Jongeren zijn natuurlijk, net zoals andere specifieke groepen van onze bevolking, extra kwetsbaar. Er is niet enkel de algemene druk die jonge mensen ervaren en die wij vroeger ook kenden: de druk om deel van een groep te zijn, om “normaal” te zijn en je weg te vinden in een groeiend lichaam en veranderende omgeving.
In tegenstelling tot vroeger krijgen de jongeren via smartphone, media en sociale media 24/7 prikkels en informatie binnen. Leuke filmpjes maar ook afschuwelijke gebeurtenissen dichtbij maar evenzeer aan de andere kant van de aardbol, zien ze plots overal, met beelden in hun handpalm.
Gaat het dan allemaal onherroepelijk naar de verdoemenis? Beschermen we deze generatie onvoldoende?
Absoluut niet. Maar de boze wereld kan je niet buitenhouden. Een kader bieden is dus meer dan ooit belangrijk, zeker in deze digitale tijden. De smartphone houdt iedereen gevangen in het constante nu. Jongeren, zoekend naar zichzelf in een snel veranderende omgeving, kregen nooit eerder zoveel prikkels tegelijk binnen. Influencers lanceren de ene hype na de andere modegril, rolmodellen veranderen in stoomwalsen die een eigen identiteit platrijden. De druk om 24/7 “aan” te staan is enorm en samen met de ‘fear of missing out’ gewoonweg uitputtend.
Sociale media zijn bovendien niet alleen volcontinu, ze zijn ook ingrijpender dan media. Iedereen is toeschouwer maar ook actor en ‘lijdend voorwerp’. Waar pesten op school vroeger beperkt bleef tot de schooluren, loopt ook dat nu dag en nacht door.
Dus: que faire? Alles achter slot en grendel? Je kind als kluizenaar opvoeden? Het is als het sprookje van Doornroosje. Om de prinses te beschermen liet de koning alle spinnenwielen weghalen. Maar natuurlijk zou het prinsesje er toch eentje vinden. En natuurlijk prikte ze zich er aan, met alle gevolgen van dien. Dom.
Misschien had de koning Doornroosje beter verteld over wat spinnenwielen kunnen. Over hoe nuttig ze zijn, maar ook over hoe je je kan prikken. Dat Doornroosje voorzichtig moet zijn. Dat had het land op z’n minst een duizendjarige slaap bespaard.
Was het maar een lange dut die onze kinderen bedreigt. Jammer genoeg staat hun mentaal welzijn op het spel door nare ervaringen die ze soms voor de rest van hun leven met zich meedragen. Het speelt zich af in een wereld die voor hen natuurlijker aanvoelt dan voor ons, pre-internetouders. Zij zwemmen vlot van bron tot bron terwijl wij onbeholpen rondspartelen. We kennen de technische kant van al deze apps en kanalen niet, en we kennen ook de ervaring niet er in dergelijke mate afhankelijk van te zijn. Dat maakt het ook moeilijker hen te begrijpen en bij te staan.
Laatst vroeg ik een vriendin wat ze nodig heeft om haar kinderen een veilige omgeving te bieden: “Weten wat ze te zien krijgen.” Dat weten we jammer genoeg te weinig en te laat. Zelfverminkingsgroepen op instagram, jonge meisjes die gepusht worden zich schaars gekleed of naakt te fotograferen voor extra likes leren ouders pas kennen via het nieuws. Met andere woorden: wanneer het probleem dus al dusdanig groot is dat het zelfs ons opvalt.
Het scherm als deel van de huiskamer
Als we hen een kader willen bieden, moeten we zorgen dat we mee zijn met wat zij online beleven. Maak het deel van de huiskamer. Door net zo geïnteresseerd te luisteren naar wat ze online beleven als naar hoe hun wedstrijd of schooldag verliep. Door te weten met wie ze in contact staan, al is dat iemand aan de andere kant van de wereld. Door te praten over wat ze tegenkomen, liefst voor er een mogelijk probleem is. Dat vraagt van ouders ook kennis over wat er online bestaat. Want je kind kan moeilijk uitleggen dat het gepest wordt op TikTok, als je niet weet hoe TikTok werkt. Zorg er als ouder voor dat je samen met je kinderen bekijkt op welke manier ze hun profiel kunnen afschermen. Wie er exact wat kan zien van wat ze online zetten.
Daar hoef je heus geen computernerd voor te zijn. En organisaties als Mediawijs.be helpen je graag voort. Weten waar jongeren mee bezig zijn, helpt om de signalen te herkennen wanneer er wat misloopt. Het helpt ons om een kader te scheppen en op tijd hulp aan te bieden wanneer het nodig is.
En misschien, heel misschien, kunnen we dan voorkomen dat zoveel kinderen zich prikken aan het spinnenwiel.
