Het migratiebeleid moet vooral realistischer

In zijn column 'Het migratiebeleid moet offensiever' deed Hendrik Vos wat commentatoren al te vaak doen in het migratiedebat: kritiek leveren op Europese pogingen en ideeën om illegale migratie fysiek af te remmen, zonder ook maar één werkbaar alternatief daarvoor aan te reiken (DS 1 juni). Daarenboven slaat hij bij momenten de bal mis.

Vos meent dat de implementatie van het Australische migratiemodel 'al enkele jaren de officiële wens is van de Europese Unie, gedragen door haast alle lidstaten'. Dat klopt hoegenaamd niet. De Commissie blijft zich er om ideologische redenen met hand en tand tegen verzetten, daarbij gesteund door een flink deel van het Europees Parlement en de lidstaten. In de ontwerpteksten die de Commissie opstelde voor het nieuwe Migratiepact, wil ze net het omgekeerde doen: triagecentra oprichten op Europees grondgebied. Op zee opgepikte illegale migranten worden erheen gebracht met het oog op verdeling over bereidwillige lidstaten. In naam van België schaarde staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) zich achter dat plan.

Vos kan daar allicht mee leven, want uit zijn opinie blijkt dat hij de Australische aanpak niet beschouwt als een realistische optie. Daarvoor baseert hij zich op argumenten die wederom weinig steek houden. Zo zouden de Noord-Afrikaanse landen nooit akkoord gaan met de oprichting van zulke opvangcentra op hun grondgebied. Sterker: ze zouden daarvoor 'knettergek' moeten zijn, omdat 'zo'n kamp een magneet wordt voor mensen die de miserie in eigen land ontvluchten'. Hier wordt duidelijk dat Vos, vanuit zijn verstarde links-ideologische kijk op illegale migratie, de basisdrijfveer erachter niet vat.

Eerder dan 'de miserie' thuis, is het vooral het perspectief op materiële vooruitgang dat de voornaamste drijfveer vormt. Wie werkelijk in de miserie zit, heeft niet de middelen om een mensensmokkelaar te betalen. Alleen de middenklasse, veelal mensen die al familiale banden hebben in de EU, zijn in staat duizenden euro's op tafel te leggen. Zulke mensen zullen die bedragen nooit investeren in illegale migratie naar een land als Tunesië, waar grote werkloosheid heerst, geen sociaal vangnet bestaat en de lonen laag zijn, om nog maar te zwijgen van het endemische anti-zwarte racisme in de Arabische wereld.

Eens Europa de deur voor illegale maritieme migratie sluit, zal ook de transitmigratie richting Noord-Afrika fors verminderen. Zo'n Europees opvangcentrum op Noord-Afrikaans grondgebied kan onmogelijk 'een magneet' worden, gezien het de bedoeling is om het centrum alleen open te stellen voor wie op zee onderschept werd, terwijl er geen enkele mogelijkheid bestaat om vanuit dat centrum Europa te bereiken.

In enkele maanden heeft Australië op die manier de illegale bootmigratie kunnen reduceren van meer dan 20.000 mensen in 2013 naar vrijwel nul vanaf midden 2014. Niemand onderneemt sindsdien nog een poging, omdat het verloren moeite is.

Operation Sovereign Borders draait op amper één open centrum op het eiland Nauru, waar actueel slechts 109 mensen verblijven. De hele operatie kost de Australische belastingbetaler in 2021 omgerekend 749 miljoen euro. Ter vergelijking: het opvangbudget voor asielzoekers in België alleen al staat op 427 miljoen euro.

De voornaamste kritiek van Vos zit hem in het feit dat Europa geen bereidwillige partner zal vinden op Noord- Afrikaanse bodem. 'Onze machtsmiddelen zijn beperkt. Het is niet dat we zo genereus zijn dat we die landen kunnen afdreigen.' Ook hier blijken vooral weer ideologische oogkleppen. Alsof Europa alleen druk kan zetten in de vorm van de vermindering van financiële steun. Uiteraard niet.

Naast de wortel van werk- en studentenvisa, toegang tot de Europese markt en financiële ondersteuning bestaat er een stevige stok via economische sancties of de opschorting van Schengenvisa. Het internationaal recht verplicht de Noord-Afrikaanse landen om mensensmokkel over hun grondgebied te bestrijden.

Europa zou niet eens hoeven te betalen voor de strijd tegen mensensmokkel daar. Maar de Noord-Afrikaanse landen laten betijen, omdat de mensensmokkel een miljardenbusiness is waar ze zelf een graantje van meepikken in de vorm van wijdverspreide corruptie. En ze beschouwen illegale migratie ook onbeschaamd als een middel om politieke druk te zetten op het impotente Europa en om zelf meer politieke en economische concessies te verkrijgen. De recente bestorming van Ceuta door illegale migranten vanuit Marokko, was bijvoorbeeld een bewust politiek signaal van Rabat aan Madrid. Een Europa dat dit pikt, is een zwak Europa.

In tegenstelling tot wat Vos in zijn stuk beweert, heeft de EU een implementatie van het Australische model nog niet ernstig overwogen. Alleen onder de lidstaten bestaan er fervente voorstanders en daar is België onder deze regering niet bij. Nochtans is het wel degelijk mogelijk om zo'n overeenkomst te bereiken met landen in Noord- Afrika. Dat zal pas kunnen als de EU leert om op haar strepen te staan, om de belangen in haar periferie te vrijwaren en die ook assertief af te dwingen, gebruikmakend van de enorme economische soft power die de EU vertegenwoordigt. Kortom: als de EU realistisch leert te worden.