Bart De Wever in De Standaard over woke

Als u nu al zucht bij die ­onderwerp­keuze of luidkeels ‘afleidingsmanoeuvre’ roept, dan hebt u volgens De Wever niet goed opgelet, betoogt hij in een lang gesprek met De Standaard. Want onderhuids is woke een ‘sluipend gif’ dat onze samenleving bedreigt. Of, zoals hij het in zijn boekje omschrijft, “een gedachtegoed dat pretendeert mensen wakker te willen schudden voor de grieven van een lijst maatschappelijke slachtoffergroepen, maar zich in realiteit manifesteert als de criminalisering van de westerse beschaving en de verheerlijking van alles wat er afbreuk van kan doen.”

Dat is wel wat. Maar eerst: hebt u Roald Dahl gelezen?

Bart: “Als kind niet, nee. Ik heb er ook geen speciale band mee. Mijn punt in die discussie is dan ook niet emotioneel, maar principieel: van literatuur blijf je af. Punt. En hoe hypocriet om bij Dahl op zoek te gaan naar kwetsende passages. Zou er een sensitivity reader aan de Koran durven te beginnen?”

Uiteindelijk veroordeelde zowat iedereen het herschrijven van het werk, tot het ­Britse koningshuis toe. Dat valt dan nog mee met die vermeende woke-waanzin?

Bart: “Gelukkig is er nog tegenkanting wanneer het echt te ver gaat. Maar ondertussen worden de bakens wel verzet met voorbeelden van wat ik banaal wokisme noem. Ik hou die bij in mijn woke-bibliotheek. Ik moet maar De Standaard, De Morgen en Knack ­lezen om die elke dag opnieuw goed gevuld te krijgen. Het was toch uw krant die de Verenigde Staten onlangs nog omschreef als een witte grootmacht? Is China dan een ­gele grootmacht? Dat tweede zou niet ­passeren, het eerste wel. Dat zegt alles. Maar dan wel een woke-test publiceren om mij inclusiever te laten spreken.”

Die onlinetest bood inzicht in de laatste taaladviezen van onder meer de Taalunie.

Bart: “Maar het is uw taak toch niet om mij te zeggen hoe ik moet spreken of denken? Waar moeit uw krant zich eigenlijk mee?”

Met het maatschappelijke debat, waarbij woorden ertoe doen. En waarin minderheidsgroepen belang hechten aan hoe er over hen gesproken wordt.

Bart: “Ik stoor me aan de redenering achter dergelijke oproepen, waarbij taal uitgezuiverd wordt zodra iemand vindt dat een bepaalde uitdrukking hem krenkt. Die ergernis volstaat om wie toch nog “blank” durft te zeggen voor racist te verslijten. ­Terwijl ik toch wel zelf mag kiezen hoe ik over mijn eigen etnie spreek? Ik ben geen racist, ik ben geen seksist en ik ben geen imperialist. Ik wens als zodanig niet behandeld te worden en ik wens mijn taalgebruik niet elk jaar te moeten aanpassen.”

Andere mensen wensen dan weer niet meer op een bepaalde, in hun ogen stereotiepe, manier aangesproken te worden.

Bart: “Ja, maar waarom? Omdat het slachtofferschap hen haast aangepraat wordt door de dominante intellectuele cultuur die de hele tijd loopt te verkondigen dat wij buiten­gewoon slechte mensen zijn geweest, dat onze samenleving structureel racistisch is, dat je hier hoe dan ook gediscrimineerd wordt. Je moet al sterk in je schoenen staan om niet mee te gaan in die verontwaardiging. Wat krijg je dan: Black Lives Matter-betogingen, hier in Antwerpen! Met een kindje van 12 jaar, ik schat van Marokkaanse origine, dat een bordje met ‘stop killing me’ meedraagt. Weet u hoeveel dodelijke slachtoffers hier de laatste tien jaar vielen door politiegeweld? Nul! Dan vraag ik me af welk slachtofferschap zo’n jong iemand wordt aangepraat en hoe die later tegenover de politie gaat staan.”

Nochtans schrijft u in uw boek dat het discours van minderheidsgroepen ‘”uiteraard vaak perfect legitiem” is en dat er meer kansen geboden moeten worden om gelijke kansen te krijgen. Is dat niet wat achter dat bordje schuilgaat? Als politicus en Vlaams-nationalist moet u toch begrijpen dat de sociale strijd zich bedient van hyperbolen?

Bart: “Uiteraard begrijp ik dat. Ik heb geen ­problemen met de sociale strijd en ik snap dat daar polarisering bij komt kijken in functie van een nieuwe synthese. Als ­conservatief politicus ben ik niet tegen vooruitgang. Alleen moet vooruitgang wel het doel zijn, niet het organiseren van een wraakoefening tussen burgers, die uit­eenvallen in slachtoffers en daders. Zo ­bereik je geen emancipatie.”

Maak dat eens concreet.

Bart: “Neem de gelijkheid tussen man en vrouw. Een absoluut na te streven doel. Dit jaar zullen vrouwen nog maar 75 jaar stemrecht hebben. Dat heeft bloed, zweet en tranen gekost.”

Surfend op een internationale strijd die destijds scheef werd bekeken. Klinkt bekend.

Bart: “Ik ben dus niet tegen die strijd, voor alle duidelijkheid. De mars naar gelijkwaardigheid die de verlichting en de Franse Revolutie hebben ingezet lopen we al meer dan 200 jaar. Maar in de handen van woke slaat dat proces nu door in een aanval op mannelijkheid zelf, iets wat evident negatief moet zijn. Die houding neemt vormen aan die maatschappelijk zeer onrechtvaardig zijn. Ik weet dat het gevoelig ligt, maar het proces tegen Bart De Pauw … Sorry, dat was niet correct.”

Wat was daar nu woke aan? De Pauw werd veroordeeld tot zes maanden cel met ­uitstel voor belaging.

Bart: “Ik betwist de uitspraak niet. Maar een overheid die, via het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, ­burgerlijke partijen actief mobiliseert en ­financiert voor de vervolging van een individuele burger, daar heb ik het moeilijk mee.

Bovendien zijn de maatschappelijke gevolgen die Bart De Pauw ten prooi vallen disproportioneel. Buiten de rechtbank werd pas het zwaarste vonnis geveld. Er is geen vergiffenis mogelijk voor wie een woke­misdaad pleegt. Je kunt beter in Syrië als IS-strijder gaan vechten. Dan zal de postmoderne woker een tweede, derde, zelfs vierde kans eisen. Maar probeer niet als blanke man van heteroseksuele origine laakbaar gedrag te stellen. Dan wacht de maatschappelijke dood.”

We hebben meer geduld met IS-strijders dan met Bart De Pauw?

Bart: “Ik kan niet anders dan dat vast te stellen.”

Welke reactie zou u dan wensen?

Bart: “Dat is moeilijk te zeggen, maar u vroeg mij een voorbeeld van hoe woke doorslaat in wraakoefeningen. Wel, dit is er één. En de manier waarop onze rechtspraak en wet­geving dergelijke oefeningen faciliteren, baart me zorgen. Opiniedelicten komen steeds vaker voor. Dat een slogan als ‘stop islamisering’ door een rechtbank wordt veroordeeld, is totaal van de pot gerukt, ook al is dat geen leuke slogan. Rechters worden morele zedenmeesters die moeten oordelen of bepaalde uitspraken niet aanzetten tot haat.”

Uw vorige boek, Over identiteit, diende een duidelijk doel: het verschil op scherp zetten tussen hoe de N-VA en Vlaams Belang naar nationalisme en identiteit kijken. Is ook dit boek een boodschap aan de eigen achterban?

Bart: “Onder andere. Er is een publiek in Vlaanderen dat dit wil horen en ook moet horen. Ook mijn eigen achterban, ja. Want ik vrees dat die helemaal aan het verkrampen is als tegenreactie op woke, dat hen benadert als criminelen van wie boetedoening verwacht wordt. Zo ervaren de mensen dat: dat ze zich moeten excuseren voor de ­slavernij terwijl ze nooit slaven hadden, bij mensen die nooit slaaf zijn geweest. Dat ondergraaft de tolerantie voor andere ­culturen, de inzet voor inclusie, de aanpak van discriminatie. Allemaal zaken waar ik de samenleving toch probeer naartoe te ­laveren. Geleidelijk aan. Woke wil dat niet en dreigt de samenleving echt aan de rand van een burgeroorlog te brengen, op zijn Amerikaans.”

Dat moet u toch even uitleggen.

Bart: “Onderschat nooit de schade die een militante minderheid kan aanrichten, dat bewees de terreur al tijdens de Franse ­Revolutie. Ik vrees niet dat een woke minderheid de meerderheid naar links zal duwen. Integendeel, mijn angst is net dat ze de meerderheid naar de Trump-kant zal duwen en dat iedereen tussen die twee ­extremen platgeslagen wordt. Dat mensen zich niet alleen economisch achtergelaten voelen door het globalistische postmodernisme, maar zich ook cultureel onteigend en beledigd voelen. Dat zijn de mensen die in 2019 bij de N-VA zaten en nu bij Vlaams Belang.

Het wordt steeds moeilijker voor mijn partij om de mensen bij de redelijkheid te houden, dat merken we nu al op straat. Dat is verontrustend. Amerika wordt ontrafeld, ik wil dat hier vermijden, maar zie net hetzelfde gebeuren. Tom Van Grieken loopt rond met een grote smile. Zijn broodje wordt door anderen ­gebakken, hij moet er alleen maar boter op smeren.”

Het boekje dient dus om het woke-thema niet aan hem over te laten. Van Grieken toerde er ook al mee rond.

Bart: “Ik wist dat zelfs niet. Ik hoef er ook niet naartoe te gaan om ongeveer te weten wat hij zegt en te vermoeden dat mijn analyse intellectueel uitdagender is.”

Ik geloof niet dat u niet van nabij opvolgt wat Van Grieken zegt.

Bart: “Ik krijg hier elke maand in de gemeenteraad mijn portie Sam Van Rooy. Dat volstaat. Vlaams Belang zet mij hier weg als de grootste woker van allemaal, omdat ik in een voortraject voorzie zodat mensen met een andere origine de nodige kansen krijgen om mee te doen aan de examens voor de politie. Voor de wokisten ben ik een racist, voor Vlaams Belang een wokist. Vermoeiend hoor.”

Toont dat niet aan hoe relatief het verwijt van woke is?

Bart: “Maar nee. Er is een glashelder onderscheid tussen het nodige doen om mensen gelijke kansen te geven en woke. Woke klaagt dat deze samenleving systemisch racistisch is, waardoor er hoe dan ook geen gelijke kansen kunnen zijn. Hoe zouden mensen dan nog politieagent willen ­worden in ons korps? De na te streven gelijkheid van mensen wordt ingeruild voor een systeem waarin slachtoffers bepaalde voorrechten eisen én slachtoffer willen blijven. Woke is geen legitiem streven naar een betere maatschappelijke consensus, maar een zeer ontwrichtende ideologie die mensen tegen elkaar opzet en het Westen criminaliseert. Als je echt wilt dat er uit­eindelijk geschoten wordt in onze straten, moet je het zo aanpakken, ja.”

Nu overdrijft u toch.

Bart: “De uitwas van woke zag je in de tactiek waarmee Fifa-baas Gianni Infantino de ­legitieme kritiek op het WK voetbal in Qatar counterde. Voor wat Europa de voorbije 3.000 jaar heeft gedaan, zouden we de komende 3.000 jaar nog excuses moeten aanbieden, zei hij. Excuseer? Geen enkele niet-westerse samenleving wordt nog maar aan een fractie van dergelijke kritiek onderworpen.”

We zouden dat vermogen tot zelfkritiek ook als een sterkte kunnen zien. Het ­Westen en zijn historici durven tenminste om het verleden in de ogen te kijken.

Bart: “In het Antwerps zeggen ze: zwaanst na nie! We degraderen ons tot de piñata waar de hele wereld op mag kloppen. Op de anti­racisme-conferentie van Durban (in 2001, red.) werd destijds alleen de trans-Atlantische slavernij (opgezet door het Westen, red.) benoemd. Dat laten wij ons aandoen. Zou u het als academische historicus nog aandurven om de geschiedenis van de slavenhandel in Afrika zelf uit te ­benen? Of die van de Arabische doden­marsen door de Sahara en de systematische castratie van zwarte mannen? Of is dat een doe-maar-nietje als je carrière wil maken?

Er is al vastgesteld dat academici aan zelfcensuur doen en geen onder­werpen kiezen waarvan de resultaten maatschappelijk te ­gevoelig worden geacht. Voor een blad als Nature is dat zelfs al de officiële publication policy. Weet u wat er letterlijk op de site van de VUB staat? “De universiteit, als ruimte en instituut, is gebaseerd op witte, mannelijke, hetero­normatieve fundamenten en is een voortzetting van kolonialiteit.” Ja, sluit de universiteit dan, hé. Pure zelfbeschuldiging.”

Hier buiten uw kantoor hangt een bord om de eerste Antwerpse jodenrazzia in augustus 1942 te herdenken. Is dat dan ook overdreven zelfkritiek?

Bart: “Ik ben de laatste die zal zeggen dat je niet kritisch moet kijken naar je eigen ­ver­leden.”

Maar we zijn wel de piñata van de wereld als we dat doen? Nu volg ik niet meer.

Bart: “Wel, als je het verleden alleen nog maar kritisch bekijkt in functie van de bevestiging dat je altijd al een dadergroep geweest bent, zeker volgens de morele maatstaven van vandaag, ja, dan ben je van het padje af. En onze academische historici zijn serieus van het padje af. Tot op het punt dat ze zelfs geen enkel verhaal meer durven te vertellen, behalve om erop te wijzen dat vrouwen, armen en mensen van kleur vroeger minder netjes werden behandeld. Maar is heel onze geschiedenis dan fout? Staan wij dan niet langer op de schouders van reuzen, maar op die van criminelen en slavenhouders? Natuurlijk niet. Alleen mag de geschiedenis geen basis meer zijn voor gemeenschapsvorming die mensen toont dat ze niet als een leeg vat geboren zijn, maar als lid van een collectief dat legitiem normen en waarden heeft geproduceerd (slaat op tafel). Dat is uiteindelijk wat de critici van het Verhaal van Vlaanderen stoort. Het verleden dient louter nog om afgezworen te worden, net als je nationaliteit en elk ander collectief behalve de eigen slachtoffergroep. En België, dat mag nog, want daar gaat toch niets vanuit.”

Uiteindelijk leidt die houding ook tot een ‘ineenstorting van het vooruitgangsgeloof’, waarschuwt u.

Bart: “Als je gelooft dat je verleden crimineel is en de samenleving vandaag inherent onrechtvaardig, dan kan de toekomst natuurlijk ook alleen maar teleurstellen. Dat dwangmatige dystopisch denken is heel zichtbaar in het klimaatvraagstuk, hoezeer mensen als Steven Pinker of Johan Norberg ook aantonen hoeveel welvarender en beter het leven is geworden. Vijftig jaar geleden was de Schelde een open riool. We komen van ver.

De Antwerpse economie zit vol mensen die doordrongen zijn van het transitiedenken en die de wereld willen redden. Maar wereldleiders applaudisseren liever voor iemand als Greta Thunberg, een nogal geëxalteerde dame die zegt dat de wereld vergaat. We zijn al op het punt gekomen dat mensen trots verkondigen geen kinderen meer te willen op deze stervende planeet en openlijk oproepen tot geweld tegen fabrieken.”

Blijft dan de vraag wat er moet gebeuren om het onheil dat u ziet af te wenden?

Bart: “Ik hoop dat het boek alvast een wake-upcall is voor onze culturele elite. En een waarschuwing dat woke geen onschuldige rage is, maar een groot probleem met diepe wortels tot in het postmodernisme. Het antwoord daarop blijft voor mij een gezond gemeenschapsdenken. We hebben een res publica nodig die de samenhang en de spankracht moet bewaren in onze samenleving. En dat zal toch op de culturele hardware van Vlaanderen moeten gebeuren want we hebben geen andere.

Ik merk ook dat hoe langer hoe meer mensen uit verschillende hoeken in dezelfde richting denken. Dat vind ik erg hoopgevend. Denk aan de sociaaldemocratie van Mark Elchardus, of hoe iemand als Khalid Benhaddou toont hoe de gematigde islam een onderdeel van de oplossing kan zijn, hoe Dirk Van Damme de pedagogische nivellering aanklaagt die maakt dat we niet meer streven naar een deftige beheersing van het Nederlands, maar naar gelijkheid van uitkomsten.”

Zelfs auteur Stefan Hertmans hekelde recent in een opiniestuk in De Standaard de cancelcultuur en het succes van tussentaal op de openbare omroep.

Bart: “Ik heb het gelezen en ik was van mijn melk. Ik zet mij altijd schrap bij het lezen van een stuk van Hertmans, en zeker in De Standaard. Maar op het einde was ik het helemaal met hem eens. Dat was, euh, verontrustend (lacht). Ik ga nu de boer op om nog meer mensen te overtuigen – te beginnen aan de universiteiten, want de vis rot aan de kop.”