© Thinkstock
15 veelgestelde vragen over kernenergie
Na de inval van Poetin in Oekraïne stelde de regering-De Croo haar irrationele kernuitstap uit. Maar ze schuift het finale akkoord over het openhouden van de twee jongste kerncentrales op de lange baan. Het werd intussen al vijf keer uitgesteld. Door dat wanbeleid is het zo goed als onhaalbaar geworden om de twee jongste kerncentrales nog operationeel te krijgen tegen 2026. Nochtans speelt kernenergie een belangrijke rol in onze energiemix van de toekomst. Dat is in het belang van het klimaat, uw koopkracht en onze energie-onafhankelijkheid. Tegelijkertijd doen heel wat mythes en halve waarheden de ronde. Om u goed te informeren, verzamelde de N-VA de meest gestelde vragen over onze elektriciteitsvoorziening en de geplande kernuitstap. Hieronder leest u het antwoord op die 15 vragen. Vindt u het antwoord op uw vraag niet terug? Stel ze dan gerust via het contactformulier.
Hoe belangrijk is kernenergie voor België?
Waarom heeft de N-VA de kernuitstap in de vorige regering niet tegengehouden?
Wat is het gevolg van de kernuitstap op de betaalbaarheid van onze energie?
Wat is het gevolg van de kernuitstap op onze klimaatambities?
Volgens voorstanders van de kernuitstap zorgt de bouw van gascentrales in België voor het sluiten van vuilere centrales in Oost-Europa, en is dat dus goed voor het klimaat?
Bij de voorstanders van de kernuitstap klinkt het dat kerncentrales de uitrol van hernieuwbare energie tegenhouden. Klopt dat argument?
Kan de negatieve impact van een gascentrale op het klimaat vermeden worden?
Boycot de Vlaamse Regering de bouw van gascentrales door geen vergunningen te verlenen?
Wil de N-VA nieuwe kerncentrales bouwen?
Heeft de N-VA er in het verleden niet mee ingestemd om de kerncentrales te sluiten?
Is kernenergie in opmars of op de terugweg?
Is kernenergie veilig?
Vanwaar de mythe dat kernenergie niet veilig zou zijn?
Hoe veilig is het kernafval en wat gebeurt ermee in België?
Waarom lopen de onderhandelingen tussen de Belgische regering en Engie niet van een leien dakje?
Hoe belangrijk is kernenergie voor België?
In België zijn er op dit moment zeven kernreactoren operationeel, verdeeld over twee sites in Doel en Tihange. Samen staan ze in voor gemiddeld de helft van onze totale elektriciteitsvoorziening. Op sommige momenten zelfs een stuk meer: wanneer er weinig wind of zon is, stijgt het aandeel kernenergie. Kernenergie is dus een belangrijk onderdeel van onze huidige energiemix.
Voor ons is het al langer duidelijk dat de twee jongste centrales langer opengehouden moeten worden. Maar als we echt willen inzetten op energie-onafhankelijkheid moeten we nog een stap verder durven gaan. Als de veiligheid gewaarborgd kan blijven, moeten we erop inzetten om zoveel mogelijk kerncentrales zo lang als mogelijk open te houden. Daar zijn goede redenen voor: ze zorgen voor energie die betaalbaar, zeker en klimaatvriendelijk is.
Waarom heeft de N-VA de kernuitstap in de vorige regering niet tegengehouden?
De N-VA is de enige partij die van bij haar oprichting ondubbelzinnig pro kernenergie is. Als de vorige regering Groen was gevolgd, dan waren Doel 3 en Tihange 2 na 2016 al niet meer opengegaan. Groen streeft al 20 jaar obsessief de kernuitstap na, terwijl de traditionele partijen daarover al even lang flip-floppen.
Voor voormalig Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten was de kernuitstap in 2025 zelfs een breekpunt voor de vorming van de regering-Michel. De N-VA stond in de vorige regering dus zo goed als alleen met haar standpunt om de kerncentrales langer open te houden.
Wat is het gevolg van de kernuitstap op de betaalbaarheid van onze energie?
Onze energiefactuur is al torenhoog en zal door de kernuitstap nog verder stijgen. De verlenging van Doel 4 en Tihange 3 is een goede zaak, maar gezien de stijgende energieprijzen is dat onvoldoende. Om het licht te laten branden, wil de federale regering de kerncentrales vervangen door nieuwe vervuilende gascentrales. De producenten en uitbaters van die nieuwe gascentrales moeten daarvoor gigantische investeringen doen. In ruil vragen zij subsidies.
(c) GettyImages
Volgens verschillende studies[1] zal de kostprijs van die subsidies in de miljarden euro lopen. Dat betekent, omgerekend, honderden euro’s per Belg: een factuur die hoe dan ook betaald wordt door de burger en de ondernemer. Is het niet via de stroomfactuur, dan wel via de belastingbrief.
Hoeveel exact de factuur verder zal stijgen, zullen we pas de komende weken te weten komen. De veiling voor de eerste ronde subsidies is net afgerond. Maar de voortekenen zijn niet gunstig: de gasprijs en de CO2-prijs (die ook gascentrales moeten betalen van Europa) staan op een recordhoogte.
[1] Elia ‘Kijk op de Belgische energievisie voor 2050’ juni 2017; Federaal Planbureau ‘Impact van het Pact’ februari 2018; EnergyVille ‘Vooruitblik op Belgische elektriciteitsvoorziening in 2030 en 2050’ 2020; Prof. Albrecht ‘Energietrilemma’ 2017; CREG
Wat is het gevolg van de kernuitstap op onze klimaatambities?
Kernenergie heeft geen directe CO2-uitstoot en is op dat vlak een onmisbare energiebron om onze globale uitstoot te verlagen. Maar door kerncentrales te sluiten, zijn nieuwe gesubsidieerde gascentrales nodig. De regering die zichzelf uitriep tot ‘de groenste ooit’ is dus van plan om energieproducenten miljarden euro’s belastinggeld te geven in ruil voor … vuilere lucht.
Volgens een studie van de Britse klimaatdenktank Ember zal België het enige Europese land zijn dat in 2030 een vuilere energiemix heeft dan vandaag. En dat met de groenen in de regering. Om een idee te geven: de vervanging van 2 gigawatt aan kerncentrales door gascentrales heeft hetzelfde effect als ruim een half miljoen extra klassieke benzine- en dieselwagens op de weg te duwen.
Volgens voorstanders van de kernuitstap zorgt de bouw van gascentrales in België voor het sluiten van vuilere centrales in Oost-Europa, en is dat dus goed voor het klimaat?
Nee. Er is wel een Europees systeem, genaamd ETS. Dat Europese Emissiehandelssysteem (ETS) zorgt ervoor dat installaties die deel uitmaken van het systeem voor elke ton CO2-uitstoot één emissierecht moeten indienen. Het totale aantal beschikbare emissierechten is beperkt, maar installaties mogen deze rechten vrij uitwisselen onder elkaar. Doordat het aantal beschikbare emissierechten elk jaar daalt, ontstaat er (in theorie) schaarste op de markt. Installaties hebben dan de keuze: ofwel minder uitstoten, ofwel emissierechten aankopen (waardoor de installatie onrechtstreeks betaalt voor emissiereducties in een andere installatie).
© Getty Images
De handel in emissierechten kent echter vele vormen en is bijzonder complex. In het verleden waren er te veel rechten en werden die opgepot. In de toekomst wordt dat probleem aangepakt, maar vandaag en de komende jaren kan je volgens verschillende experten niet zomaar stellen dat nieuwe centrales in België oudere centrales elders in Europa uit de markt duwen. Groen gebruikt dus een foutief argument.
Bovendien is het een bijzonder vreemd argument - zelfs als het ooit al zou opgaan. De vuile lucht zal hoe dan ook híér massaal geproduceerd worden en de luchtkwaliteit sterk aantasten. Het is een schrale troost dat er dan ooit elders in Europa minder vuile lucht zal zijn.
Bij de voorstanders van de kernuitstap klinkt het dat kerncentrales de uitrol van hernieuwbare energie tegenhouden. Klopt dat argument?
Nee, dat klopt niet. Energyville, een gespecialiseerd onderzoekscentrum, tekende vorig jaar verschillende mogelijke scenario’s uit voor de elektriciteitsvoorziening in België.
© Getty Images
De conclusie luidde: “Nucleaire verlenging verlaagt de nood aan investeringen in gascentrales en heeft een verwaarloosbare impact op investeringen in hernieuwbare energie.” Met andere woorden: het langer openhouden van de kerncentrales staat de uitrol van hernieuwbare energie helemaal niet in de weg.
Kan de negatieve impact van een gascentrale op het klimaat vermeden worden?
De federale regering wil de impact van de gascentrales op het klimaat wel degelijk beperken. De nieuwe centrales zouden tegen 2027 een plan moeten voorleggen om hun CO2-uitstoot tegen 2050 terug te brengen tot nul. De uitbaters zullen zelf mogen kiezen hoe ze dat doen en aan welke snelheid. Die aanpak vermijdt natuurlijk niet dat de uitstoot van CO2 lokaal sterk zal toenemen gedurende cruciale jaren voor het klimaat. De belofte om de impact tegen 2050 te neutraliseren, zal bovendien de kostprijs opnieuw fors doen toenemen, terwijl het resultaat ervan nog steeds erg onzeker is.
Boycot de Vlaamse Regering de bouw van gascentrales door geen vergunningen te verlenen?
© Getty Images
Nee. Vlaams minister Zuhal Demir beoordeelt elke aanvraag tot vergunning op basis van diverse adviezen van bevoegde administraties en organisaties. De regels zijn de regels, en die worden gevolgd.
Wil de N-VA nieuwe kerncentrales bouwen?
Vandaag moeten we er in de eerste plaats op inzetten om zoveel mogelijk van de bestaande kerncentrales langer open te houden.
© Getty Images
Nadien moeten we investeringen in bijkomende kerncentrales in onze regio bekijken. Duidelijk is alvast wel dat hernieuwbare energie alleen niet voldoende zal zijn om tijdig naar een CO2-neutrale samenleving te evolueren. Dat is enkel realistisch met een energiemix van zowel hernieuwbare als nucleaire energiebronnen.
Dat zegt niet alleen de N-VA, maar ook de UNECE. Ook is de technologische vooruitgang die in de nucleaire sector wordt geboekt, bijvoorbeeld inzake kleinschalige nucleaire reactoren (SMR’s) en zelfs het recycleren van kernafval, bijzonder veelbelovend. Dat alles maakt het volstrekt onverdedigbaar om deze technologie te bannen als potentieel deel van de oplossing.
Heeft de N-VA er in het verleden niet mee ingestemd om de kerncentrales te sluiten?
De kernuitstap in zijn geheel dateert niet van 2015 maar al van 2003. Toen stemde de N-VA heel duidelijk tegen omdat er geen garantie was voor de bevoorradingszekerheid, betaalbaarheid en duurzaamheid. We zijn nu 18 jaar later en er is nog steeds geen duidelijke energievisie. De N-VA gaat hier dus nog steeds niet in mee.
De technologie staat natuurlijk niet stil. Als we 15 jaar teruggaan in de tijd, zat de technologie rond energieopslag nog in de ontwikkelingsfase en waren we net begonnen met de uitbouw van hernieuwbare energie in onze energiemix. Grootschalige biomassacentrales werden gezien als de weg naar een duurzame toekomst.
Doorheen de jaren hebben we meer inzicht gekregen in de activiteiten die impact hebben op de klimaatverandering. En bovenal hebben we doorheen de jaren op het vlak van innovatie heel wat sprongen vooruit gemaakt waardoor we uit meer opties kunnen kiezen.
Is kernenergie in opmars of op de terugweg?
Op 1 januari 2019 waren er wereldwijd 450 kernreactoren operationeel: dat is goed voor 10,3 procent van de elektriciteit in de wereld. In Europa is het aandeel zelfs nog groter. 27 procent van alle elektriciteit in de EU wordt opgewekt door kernenergie, met 129 werkende kernreactoren. Alleen al in Europa zijn er vier kernreactoren in aanbouw en 24 gepland. Het Internationaal Energie Agentschap verwacht dat het aantal kernreactoren tegen 2050 zal verdrievoudigen. Heel wat landen zoals Polen, China, het Verenigd Koninkrijk en Finland willen hun energiemix bijsturen richting een combinatie van kernenergie en hernieuwbare energie, naar het voorbeeld van Zweden.
Is kernenergie veilig?
Als we aan kernenergie denken, zien sommigen vooral doemscenario’s zoals Tsjernobyl of Fukushima. Maar die kerncentrales zijn niet te vergelijken met de kerncentrales in België: geen van beide voldeed aan de minimale veiligheidsvoorwaarden die wij kennen. Meer nog, na Fukushima heeft Europa al zijn kerncentrales onderworpen aan een bijkomende test om de veiligheid waar nodig nog verder op te schroeven. De bestaande Belgische kerncentrales voldoen aan alle Europese veiligheidsvoorwaarden. Zolang we kernenergie gebruiken, is de veiligheid ervan vanzelfsprekend een absolute prioriteit.
Vanwaar de mythe dat kernenergie niet veilig zou zijn?
Iedere technologie brengt uiteraard risico’s met zich mee als er iets mis zou gaan. Maar de publieke perceptie zit kernenergie niet mee. De feiten over nucleaire ongevallen worden al snel aangedikt. Zo doen er verhalen de ronde als zou de tsunami in Fukushima er pas na het nucleaire ongeval gekomen zijn. Terwijl dat uiteraard niet zo was. Meer nog, men probeert de mensen ervan te overtuigen dat zowel Fukushima als Tsjernobyl een enorm dodentol met zich meebracht. Maar als we de cijfers erbij halen, zien we dat er veel meer mensen sterven door elektriciteitsproductie met kool, olie, gas of biomassa dan met kernenergie. Zo bevestigde een onderzoekscomité van de VN recent nog dat de kernramp in Fukushima statistisch gezien niet voor extra gezondheidsschade heeft gezorgd bij de lokale bevolking. Het is niet zo dat er meer kanker wordt vastgesteld. Er wordt wel vaker schildklierkanker vastgesteld bij kinderen, maar dat heeft te maken met een betere screening: ook in andere landen, waar geen nucleaire ramp plaatsvond, zien we die verhoogde diagnose.
© Getty Images
Hoe veilig is het kernafval en wat gebeurt ermee in België?
Radioactief afval is niet alleen afkomstig uit kerncentrales maar ook uit ziekenhuizen, denk maar aan injectienaalden of beschermingskledij.
Slechts vijf procent van ons radioactief afval is hoogactief, zoals bijvoorbeeld gebruikte kernbrandstoffen. Een kerncentrale zoals Doel II brengt jaarlijks een kubieke meter hoogactief afval met zich mee. Daarnaast is kernafval het enige afval van elektriciteitsproductie dat afgeschermd blijft en nooit in de omgeving terechtkomt. Het afval van de verbranding van fossiele brandstoffen en biomassa daarentegen doodt wereldwijd zeven miljoen mensen per jaar in de vorm van luchtvervuiling.
NIRAS en Belgoprocess zorgen voor het beheer van kernafval in België. Er liep een publieksraadpleging over de beste optie voor ons kernafval (zie www.niras.be/sea2020). Daarnaast werkt de nucleaire onderzoeksinstelling in Dessel (SCKCEN) aan manieren om kernafval minder schadelijk te maken.
Waarom lopen de onderhandelingen tussen de Belgische regering en Engie niet van een leien dakje?
Tot een jaar geleden zat de federale regering in een betere onderhandelingspositie. Door het getalm van Groen-minister Tinne Van der Straeten om een definitieve beslissing te nemen over de kerncentrales, kreeg Engie als uitbater een gunstige onderhandelingspositie van de federale regering. De stijgende energieprijzen, mede door de oorlog in Oekraïne, hebben die positie nog verder verstevigd.
Als de centrales opengehouden moeten worden om het licht te laten branden, de energiefactuur onder controle te houden en als beste optie voor het klimaat, zal de uitbater daarvoor vergoed moeten worden. En aangezien de federale regering ook vasthoudt aan de bouw van gascentrales, passeert Engie naar alle waarschijnlijkheid twee keer langs de kassa.