(c) Thinkstock
Schrijnend is bijvoorbeeld dat maar liefst de helft van de geïnspecteerde isolatieruimtes onveilig zijn. Kinderen kunnen er zich verwonden en in sommige gevallen zelfs verhangen.
En ook over het toezicht valt weinig goeds te melden. Ook dat laat al te vaak te wensen over. Is het dan verwonderlijk dat er in de patiëntendossiers zelden sprake is van een volledige en systematische rapportage over isolatie, fixatie en andere vrijheid berovende maatregelen bij die kwetsbare, zieke kinderen? Is het te verantwoorden dat we hierdoor niet eens een volledig beeld hebben op hoe vaak en op welke manier dit soort maatregelen wordt toegepast?
De Zorginspectie stelt dat isolatie (het in eenzaamheid opsluiten) en fixatie (het vastbinden op een bed of het platspuiten met sterke medicatie) slechts als allerlaatste redmiddel mogen worden gebruikt. Enkel wanneer er een acuut en ernstig gevaar is voor de integriteit van het kind of zijn of haar omgeving. Tijdens de inspectieronde bleek evenwel dat dit soort maatregelen veel vaker wordt gebruikt dan strikt genomen nodig is.
Maar eigenlijk is de vraag of we dit soort praktijken niet gewoon moeten bannen uit onze ziekenhuizen. Heeft het zin dat we kinderen van 10 jaar in eenzaamheid opsluiten, al dan niet vastgebonden op een bed?
Dwangmaatregelen, zoals isolatie en fixatie, als onderdeel van de behandeling van een probleem, worden door het kind vaak als veel erger ervaren dan het probleem zelf. Ze zorgen voor nieuwe trauma’s bij kinderen die al veel vaker zijn gekwetst dan ze lief is. Ik moet er geen tekeningetje bij maken dat dat niet altijd zonder slag of stoot gaat. Patiënten als opgejaagd wild. Echt niet meer van deze tijd en toch gebeurt het, ook met kinderen dus.
In verscheidene landen zijn vrijheid berovende maatregelen in de psychiatrie gewoon verboden. Ook bij volwassenen, en al zeker bij kinderen. Dwangmaatregelen bannen, het kan. Wel als het kan, dan moet het ook maar.
Uiteindelijk komt het erop neer een duidelijke keuze te maken. Een keuze om een proces op te starten waarbij we streven naar nul dwangmaatregelen in de zorg. Dat doe je niet met één pennentrek waarin je dwang verbiedt. Dat doe je wel door samen met de sector te werken aan alternatieven Een goede en aangepaste infrastructuur en een gepaste personeelbezetting moeten helpen om dwangmaatregelen te voorkomen. Bijkomende vorming, waarbij alternatieve handelswijzen worden aangeboden -zodat preventief kan worden gewerkt- zijn onontbeerlijk. Duidelijke richtlijnen zijn dat ook.
Maar alles begint natuurlijk met het weten waarover je spreekt. Een goede registratie is zonder meer een voorafgaande voorwaarde. Alleen zo kun je het fenomeen duidelijk in beeld brengen. En hier is het rapport van de Zorginspectie een goed begin. Wat de zorginspectie in haar rapport registreert, is ronduit schrijnend. Het feit dat ze het registreert is hoopgevend.
